Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından Haziran ayında devreye alınan Kurumsal Dönüşüm Modeli (KDM) sistemiyle birlikte, havalimanlarında çalışacak personelin almak zorunda olduğu “Güvenlik Bilinci Eğitimi” artık sadece merkezi ve dijital bir platform üzerinden verilmeye başlandı. Bu yeni sistemle, eğitimin içeriği, süresi, sınav yapısı ve sertifika düzeni tamamen SHGM’nin belirlediği standartlara bağlandı ve tek bir çatı altında toplandı. Amaç; sektörde uzun süredir dile getirilen uygulama farklılıklarını ortadan kaldırmak ve herkesin aynı güvenlik standartlarında eğitim almasını sağlamak.

KDM sistemiyle birlikte eğitim süreçleri dijital ortama taşındı. Böylece kâğıt belgelerden, dağınık ve farklı uygulamalardan uzaklaşılarak, takip edilebilir ve doğrulanabilir bir yapıya geçilmiş oldu. Eğitim içeriklerinde, eğitmen yeterliliklerinde ya da sertifika geçerliliğinde kurumlar arasında yaşanan farklılıkların bu sistem sayesinde sona erdirilmesi hedefleniyor. Bu yönüyle KDM, hem sivil havacılık güvenliğinin güçlendirilmesi hem de eğitim süreçlerinin şeffaf hale getirilmesi açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Sistemin bir diğer avantajı da SHGM’nin denetim kapasitesini artırması. SHGM, KDM platformu üzerinden eğitim veren kurumları, eğitmenleri ve katılımcıları doğrudan izleyebilecek. Eğitim tarihleri, sınav sonuçları, sertifika bilgileri gibi veriler merkezi olarak kontrol edilebilecek. Bu da sistemi sadece bir eğitim aracı değil, aynı zamanda etkin bir denetim ve kontrol mekanizması haline getiriyor.

Ancak bu teorik kazanımlar uygulamada aynı başarıyla yansıtılamadı. Sistem çok kısa sürede hayata geçirildi ve sahadaki eğitim kurumları, üniversiteler ve eğitmenler bu sürece hazırlıksız yakalandı. Geçiş için bir takvim ya da yönlendirici bir kılavuz sunulmadı. Hâlihazırda SHGM tarafından yetkilendirilmiş kurumlar, yıllardır kullandıkları ve yatırım yaptıkları eğitim içeriklerinin bir gecede geçersiz kalmasıyla büyük bir belirsizliğe düştü. SHGM’nin onayladığı dijital altyapılara yapılan tüm teknik ve mali yatırımlar kullanılmaz hale geldi.

Yıllardır havacılık sektöründe yüzlerce personelin eğitimini sağlayan kurumlar, sürece dair önceden bilgilendirilmeden sistem dışına itildi. Onaylı eğitim içerikleri kullanılamaz hâle gelirken, eğitim platformlarına yapılan dijital yatırımlar boşa çıktı. Toplu işe alım süreçlerinde planlanan eğitimler aksadı; bireysel ücretlendirme nedeniyle maliyet hesapları yeniden yapıldı. Stajyer ve yeni personelin eğitiminde ciddi gecikmeler yaşanıyor. Sistemin ağır çalışması, sık sık hata vermesi, sertifikalara erişim sorunu ve kurumsal erişim panelinin bulunmaması süreci yönetilemez kıldı. Ayrıca, sınav ücreti olan 720 TL’nin kim tarafından ve ne zaman ödeneceği halen belirsizliğini koruyor.

KDM sisteminin merkezi yapısı, sahadaki esnek uygulama modelleriyle örtüşmedi. Eğitim yetkisi olan kurumlarla sistem arasında bağlantı kurulmadı. Bu durum, personelin eğitime erişimini zorlaştırdı, kurumsal izlemeyi imkânsızlaştırdı. Eğitim altyapısı güçlü olan kurumlar, süreci yönetmek yerine sadece yönlendirme pozisyonuna itildi.

Geçmişte güvenlik bilinci eğitimleri yalnızca içerik aktarımıyla sınırlı kalmıyor; katılımcıların uygunluğuna ilişkin ön değerlendirmeleri de içeriyordu. Yetkili kurumlar, adayların adli sicil kayıtları ve güvenlik geçmişi gibi belgeleri kontrol ederek, belirli kriterleri karşılamayan bireylerin sürece dâhil edilmesini engelliyordu. Bu uygulama, eğitim zincirinin başında önemli bir filtre işlevi görüyordu. Şimdi ise E-Devlet üzerinden erişebilen herkesin bu eğitimi alabiliyor olması, gerekli kontrollerin nasıl yürütüldüğü konusundaki belirsizliklerle birlikte önceki denetim yaklaşımının zayıfladığı izlenimini doğuruyor. Bu da doğal olarak yetkili otoriteye duyulan güveni zayıflatabiliyor.

Sistemin kullanıcı dostu olmaması ise sahadaki süreci daha da zorlaştırıyor. Eğitim açılışı, katılımcı kaydı ve belge erişimi gibi işlemlerde çoğu veri girişinin manuel olarak yapılması hem zaman kaybına yol açıyor hem de işlem yoğunluğu yaratıyor. Katılımcıların sisteme tanımlanması veya eğitimin başlatılması gibi adımlar için uzun bekleme süreleri oluşuyor. Ayrıca eğitmenlerin, bağlı oldukları kurumlardan bağımsız şekilde sisteme soru yüklemek zorunda bırakılması da uygulamada kafa karışıklığı yaratıyor. Bu yaklaşım, kurumsal sorumlulukların ve içerik denetiminin nasıl sürdürüleceği konusunda ciddi soru işaretlerine neden oluyor. Sınav süreçlerinin nasıl yürütüleceği, sertifikaların toplu biçimde nasıl takip edileceği gibi konular netlik kazanmış değil. Şu an itibarıyla yalnızca bireysel erişim sağlanabiliyor. Eğitimleri başarıyla tamamlayan katılımcıların sertifikalarının merkezi bir sistem üzerinden kurumsal takibi yapılamıyor. KDM sistemiyle birlikte dijitalleşme hız kazanırken, eğitimlerin kapsamı ve süresine ilişkin bazı temel sorular da gündeme gelmiş durumda. Mevcut talimatlara göre Güvenlik Bilinci Eğitimi en az dört saat olarak planlanmalı ve bu sürenin bir saatlik kısmı mutlaka uygulamalı saha çalışmasını içermelidir. Bu açık hüküm, SHGM tarafından yayımlanmış olan SHT-17.2 talimatında net bir şekilde yer alıyor.

Ancak şu an KDM sistemi üzerinden verilen eğitimler, yalnızca çevrim içi içerikle ve iki saatlik bir süreyle sınırlandırılmış görünüyor. Eğitim sürelerinin neredeyse yarı yarıya düşmesi ve saha uygulamasına yer verilmemesi, sektörde hem uygulayıcılar hem de eğitimi alan personel açısından kaygı uyandırıyor.

Kendi resmi düzenlemesiyle örtüşmeyen bir uygulamayı devreye almak, otoriteye olan güveni zedeleyebilir. Çünkü bir sistemin gücü, yalnızca dijital altyapısından değil, aynı zamanda mevzuatla olan tutarlılığından beslenir. Eğitimin niteliğini güçlendirme iddiasıyla yola çıkılmışken, asgari saat uygulamasının gerisinde kalan bir sistemle ilerlenmesi, bu iddiayı zayıflatma riski taşır.

Bu durum, uzun vadede güvenlik kültürünün niteliği açısından soru işaretlerine yol açıyor.

Üniversiteler açısından da yeni sistem birçok teknik ve idari sorunu beraberinde getiriyor. Eğitimin ne zaman, hangi aşamada ve nasıl verileceği net değil. Sınav ücretinin kim tarafından ve hangi aşamada ödeneceği belirsiz. Öğrencilerin bireysel olarak bu bedeli ödemesi bekleniyorsa, üniversitelerin sürece aracılık etme rolü tartışmalı hale geliyor.

Kurumlar, sektörün yükünü taşıyan uygulayıcı aktörlerdir. Bu aktörleri dışlayan, sahayı sürece yeterince katmayan her model; iyi niyetli bir reformu başarısızlığa sürükleyebilir. Bir sistemi oluşturmak önemlidir; ancak onu sahada işler kılmak, kurumsal bilgi ve deneyimin sürece dâhil edilmesiyle mümkündür.

Kullanıcı dostu olmayan platform, uzun bekleme süreleri, belirsiz sorumluluklar ve iletişim eksikliğiyle birleşince, bu geçiş “kervan yolda düzülür” anlayışıyla ilerliyor izlenimi veriyor. Oysa güvenlik gibi kritik bir alanda, bu kadar büyük bir dönüşüm daha fazla öngörü, daha fazla diyalog ve daha sağlam bir sistem altyapısı gerektiriyordu.

Bu nedenle, KDM sisteminin sahaya entegrasyon sürecinin yeniden değerlendirilmesi; iletişimi güçlendiren, pratik sorunlara yanıt veren ve kurumları sürecin parçası yapan bir geçiş modeliyle revize edilmesi önem taşımaktadır.